Pırlanta endüstrisinde bilindiği gibi, sertifikalar, pırlanta taşlarının iyi bilinen 4C'lerine( karat ağırlığı, kesik, renk ve berraklık ) ek olarak genellikle beşinci C olarak adlandırılır.
Pırlanta sertifikası, pırlanta alıcı veya satıcı tarafından değil, üçüncü kişiler tarafından değerlendirilmesi sonucu verilir. Üzülerek söylemek gerekir ki, bir üçüncü kişi tarafından bu taşların onaylanması gereklidir, çünkü vicdansız bir kuyumcunun ya da başka bir satıcının, alıcıların bilgisizliğinden faydalanarak onları kandırması kolay olacaktır. Pırlanta sertifikalı değilse, karat ağırlığı, rengi, netliği veya kesimi açısından belirtilen değerlerin altında bir taş satın almak kaçınılmaz olabilir. Alınacak olan pırlanta GIA, AGS ya da EGL ya da HRD gibi saygın bir kurum tarafından teyit edilmiş olan uluslararası sertifikalı pırlanta olmazsa, 4C parametrelerinin doğru olmadığı başka bir taş satın alınılabilir.
Bir sertifikanın olmaması, pırlantanın doğal olmadığına bir ipucu olabilir ve kuyumcu, bir pırlantanın gerçek durumundan faydalanarak kendisine bir yarar sağlayabilir. İç kırıklar, ufak hatalar ve aşırı sarımsı renk, taş görünümünü görsel olarak iyileştirmek için değiştirilmiş olabilir. Bu tür bir düzeltme, taşın genel kalitesini ve değerini bozar. Örneğin, pırlanta kırıkları, bir ya da iki sınıfa açıklık kazandırmak için erimiş cam (Yehuda olarak bilinen bir işlem) ile doldurulabilir veya daha da kötüsü başka ucuz malzemelerle kırıklar doldurulmuş olabilir ki bütün bunlar da ultraviyole ışığa maruz kalma sonucu pırlantanın kaçınılmaz olarak zamanla daha koyu olmasına sebebiyet verir.
Bazı pırlantaların ufak kusurlarını, görsel olarak ortadan kaldırmak için lazerle tedavi yöntemi de kullanılmış olabilir. Lazer tedavisi, ufak kusurlara ulaşıp onları düzeltmek için pırlantada küçük delikler açma işlemidir. Deliklere sahip pırlantalar ise deliksiz pırlantalara göre daha az değerlidir. Sarımsı renkte olan pırlantalar ise bazen basınç ve ısıl işlemlerden geçirilerek daha beyaz hale getirilebilir (bu genellikle HPHT, yüksek basınç ve yüksek sıcaklık olarak adlandırılır). Bu tür bir muamele aynı zamanda pırlantaları daha kırılgan bir hale getirir ve bu nedenle de bu tür pırlantalar hasara daha meyillidir.
Yehuda, lazer ile netliği artırma ve HPHT gibi geliştirme işlemlerinin, daha az para ile pırlantaları büyüterek daha fazla fiyata satmak isteyen satıcıların işine gelmektedir. Normalde bir uluslararası sertifikalı pırlanta sarımsı rengi nedeniyle veya görünür bir kırılma içermesi sebebiyle daha ucuza satılır. Oysa aslında pek de değerli olmayan bu tür pırlantalar değinilen yöntemlerle geliştirilerek çok daha değerliymiş gibi satılmaya çalışılıyor olabilir. İşte tam da bu sebeple uluslararası sertifikalı pırlantalar oldukça öneme sahip taşlardan birisidir. Bir pırlantanın tanınmış derecelendirme kurumları tarafından onaylanmış olması değeri bakımından oldukça önemlidir.
-Amerika Gemological Institute (GIA)
-Amerikan Gemological Society (AGS)
-Avrupa Gemolojik Laboratuvarı (EGL)
-Diamond High Council (Hollandalı "Hoge Raad voor Diamant” ın kısaltması olan HRD)
-Uluslararası Gemoloji Enstitüsü (IGI)
-Uluslararası Mücevher, Gümüş Eşya, Elmas, İnci ve Taş Konfederasyonu (CIBJO)
ABD merkezli GIA, endüstri standardı olarak kabul edilir ve pırlanta ticaretinde en çok kullanılan güvenilir isim olarak kabul edilir. AGS, derinlemesine bilimsel araştırmaları için pırlantalara verdiği renk dereceleriyle tanınır. AGS'nin renk sınıflandırması, bazı kuyumcular tarafından GIA değerlendirmesine göre daha üstün olduğu kabul edilmektedir. HRD, EGL, IGI ve özellikle CIBJO Amerika Birleşik Devletleri'nde çok bilinmemekle birlikte, bu kuruluşların herhangi birinden gelen sertifikalar da pırlantanın değerli olduğunun bir kanıtıdır ancak diğer kuruluşlar kadar garanti vermez.
Bu değerlendirme kurumları arasındaki temel fark, ölçek farklılıklarından dolayı birbirleriyle karşılaştırılmasının zor olduğu pırlanta rengi ve berraklık derecelendirme sistemlerinde oluşmuş ayrılıklardır. Bununla birlikte, yıllar boyunca bazı kurumlar, derecelendirme ölçeklerini GIA'nınkiyle standartlaştırmak için çaba sarf etmişlerdir. Bu nedenle, eski sertifikalardaki ölçekler bugünkülerle doğrudan kıyaslanmamalıdır. Örneğin, AGS, 1995 yılında derecelendirme sistemini değiştirdi. Bu sebeple değerlere bakılırken hangi tarihte değer biçildiğine bakılması da oldukça önemlidir.
Farklı sertifika türleri var mı ve önemli farklılıklar neler?
Kısa bir cevap verilmesi gerekirse evet, not veren kurumların laboratuvarları tarafından verilen birkaç sertifika türü vardır. Tüm derecelendirme laboratuvarları, pırlanta piyasasında bulunan markaları birbirinden ayırmak için farklı sertifika isimlerine sahiptir. GIA, sertifikalarını GIA Diamond Dossier veya GIA Diamond Report olarak adlandırır. AGS, sertifikalarını Pırlanta Kalitesi Belgeleri, Pırlanta Kalitesi Raporları veya Pırlanta Kalitesi Analizleri olarak adlandırmaktadır.
Örneğin, bir GIA Diamond Dossier pırlanta kesim detayları olsun veya olmasın iki tip olarak gelir. Tüm GIA Diamond Dossiers, pırlanta 4C'leri (karat ağırlığı, rengi, netliği ve kesim kalitesinin iki unsuru: cila ve simetri) hakkında temel bilgiler sağlar. GIA Diamond Dossiers ayrıca taşın floresan ve ölçümlerini de belirtir.
Bununla birlikte GIA Diamond Reports, Dossiers'den biraz daha ayrıntılıdır. Bunlar, GIA Diamond Dossier'da yer alan tüm bilgilerin yanı sıra taşların kusur (lekeler, inklüzyonlar, cipsler, tüyler, vb.) şemasını da içerir. Bu bilgi iki nedenden dolayı yararlı olabilir:
GIA Pırlanta Raporunda belirtilenlerle 10x büyütme altında görülebilen pırlanta içerisindeki içsel kusurları lazerle okumak için bir mikroskop kullanmak zorunda kalmadan, pırlantanın anatomik yapısını yansıtır. 10x'lik bir büyütme incelemesi sonucu, pırlanta sertifikası oluşturulurken yakalanmayan ancak hala taş üzerinde bulunan bazı ek kusur veya çiziklerin olup olmadığını teyit ederek, pırlantanın yeniden sertifikalandırılması gerekip gerekmediğini gösterir.
Uluslararası sertifikalı pırlanta söz konusu olduğunda taş; renk, kesim, berraklık ve karat ağırlığı bakımından bilimsel olarak incelenir. Sertifikalandırma işlemleri birçok saygın grup tarafından yürütülmektedir. Sertifika bir taşa parasal bir değer vermez; pırlantanın temel nitelikleri üzerinde bilgi edinmeyi sağlar.
Değerleme ise taşa parasal bir değer verir. Gevşek taşlar üzerindeki değerlendirmeler, geliştirilen pırlantaların değerlendirmelerden daha doğrudur çünkü kusurların gizlenebilmesi daha az olasıdır. Bir pırlantanın değerlendirilmesi, kimin değerlemeyi gerçekleştirdiğine, nasıl, neden ve ne zaman olduğuna bağlı olarak değişebilir. Bir değerleme, piyasa koşullarındaki dalgalanmalar sebebiyle çok aşağı bile olabilir, ancak bir pırlantanın sertifikası piyasa dengesine değil pırlantanın kendisine bağlıdır ve her zaman sağlam bir belge olarak durabilir. Sertifikalı bir pırlanta, halka üzerine yerleştirilmişse, yüzeyin yongalanmış veya çizilmiş olabilmesi sebebiyle taşın netliğinin bozulmadığından emin olabilmek için yeniden sertifikalandırılması gerekebilir. Ayrıca en doğru değerlendirmeyi yaptırabilmek için üçüncü bir taraf olan gemologa danışmakta fayda vardır.
Bazı pırlantalar, kuşaktaki seri numarası ile birlikte, sertifikadaki seri numarasını eşleştirmek için lazerle oyulmuştur. Bununla birlikte, profesyonel mücevher hırsızları, kuşaktaki bir kopyanın kazınmış sayıyı ortadan kaldırabileceğini bilirler. Ve elbette, aynı seçenek vicdansız bir kuyumcu için de bir alternatiftir.
Sertifikayı bir taşla karşılaştırmak için daha iyi bir yöntem, üçüncü tarafın gözüyle profesyonel olarak değerlendirmesidir. İki pırlanta ne kadar benzer olursa olsun, ağırlık, ölçüm, açı ve oranlarında değişiklik gösterebilirler. Bazı sertifikalar bu ayrıntı düzeyini taşımamaktadır. Ayrıntı düzeyini taşıyan uluslararası sertifikalı pırlanta diğer pırlantalara göre daha pahalıdır. Pırlantaları satmayan veya satın almayan bir değerlendirmenin satın alma işleminizde herhangi bir menfaati yoktur bu sebeple satış yapılmayan yerlere sorgulatmak en güvenilir yöntemlerden birisidir.
Bağımsız bir değerlendirme uzmanı bulunamaz ise, yerel bir kuyumcuya gidilip bir değerlendirme uzmanı ile randevu alınılması konusunda istekte bulunmak gerekir. Birçok şey manipüle edilebilir, ancak her bir pırlantanın kapanışları benzersizdir. Pırlantanın kapanımlarını gösteren bir sertifika, aynı ikizler üzerindeki parmak izlerini kontrol etmek gibidir. İstenilen bilgiye bu yöntemle ulaşılabilir.
Bu yazımızda sizler için pırlantada sertifikanın önemi konusuna değindik..